PAN WIÓRECKI I ŚWIAT-MASZYNA Człowiek a technologia – od kamienia do komputera
Książka Aleksandra Dzbyńskiego prowadzi czytelnika fascynującą drogą, jaką przebył człowiek, zmierzając ku nowoczesności. Dzięki splotowi techniki i języka, wykonując kolejne kroki milowe, wyznaczane stworzeniem makrolitu, metalu i maszyny, nauczył się mierzyć i liczyć, zdefiniował czas i wymyślił pieniądz.
Wytworzenie pojęć umożliwiających abstrakcyjne myślenie i pojawienie się pisma doprowadziło do powstania filozofii, matematyki, alchemii i nauki. Technologia jest zatem czynnikiem napędzającym zmiany w świecie i kształtującym wzory myślenia, emocje, zachowania, tożsamości, osobowości i mechanizmy władzy.
Książka dobitnie pokazuje, że nowoczesność tkwi korzeniami nie tylko w starożytności, ale jest głęboko osadzona w pradziejach.
prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak
Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Aleksander Dzbyński (ur. 1972) studiował archeologię pradziejową oraz antropologię historyczną na Uniwersytecie Warszawskim, następnie archeologię klasyczną i etnologię na Uniwersytetach w Bazylei i Freiburgu. Stopień doktora nauk filozoficznych uzyskał w 2004 roku na Uniwersytecie Bazylejskim. Od 2004 roku pracuje w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Spis treści
WSTĘP Technologia Słownik Metafora Układ książki
Część I. PIERWSZE TECHNOLOGIE
Rozdział 1. Technologie kamienne
Lepiej pięściakiem niż pięścią. Dolny paleolit * Grunt to rdzeń. Środkowy paleolit * Gdzie krzemień łupią, tam wióry lecą. Górny paleolit * Język i narzędzia.
Rozdział 2. Poza technologię, czyli ewolucja człowieczeństwa
Koncepcje rozwoju mózgu i języka * Mit, religia, magia, rytuał. Pierwotny światopogląd * Ile człowieka w małpoludzie? * Szamanizm i narracja * Symbolika sztuki paleolitu * Pierwszy słownik i pierwsze metafory
Rozdział 3. Rewolucja neolityczna. Pan Wiórecki wkracza na scenę
Od zbierania do wytwarzania * Neolit w Europie * Najlepiej mieć miedź. Eneolit/chalkolit * Wióry podbijają świat po raz drugi. Czy każdemu według potrzeb? * Europa wiórem stoi – w eneolicie! * Do czego służyła fragmentacja wiórów? * Prototyp pojęcia miary liczbowej * Ewolucja mierzenia i liczenia * Tokeny Bliskiego Wschodu * Wióry metaforą sukcesu? * Kim był Pan Wiórecki? * Od wiórów do pieniądza
Rozdział 4. Metalowy świat
Początki metalurgii * Tajemnice metalowej siekiery. Użyteczność czy prestiż? Fragmentacja siekier miedzianych * Siekiera „zyskuje na wadze” – powstanie sztabki.*Racjonalizacja procesu fragmentacji siekier * Właściwości metalu – wzrost abstrakcji * Pierwszy europejski system metrologiczny? *Tajemnicze paciorki * Od czterech, przez osiem, do dziesięciu
* Brąz i żelazo. Metal nie tylko dla bohaterów * Epoka brązu * Standaryzacja wagowa metalu. Pieniądz ważony * Epoka żelaza *Od metalurgii do alchemii * Błyski i olśnienia – nowa estetyka * Łączenie sztuk – nowe mity i słowniki *Od sztabki do pieniądza, od pieniądza do filozofii
Rozdział 5. Podsumowanie części pierwszej
Język i mowa jako narzędzia wyswobadzania się człowieka z Natury * Przejmowanie kontroli nad środowiskiem w neolicie * Rola technologii w rozwoju komunikowania się w gospodarce wytwórczej * Metrologizacja kultury
Część II. MECHANICZNE FANTAZJE
Rozdział 6 Czas Różne oblicza czasu * Czas i alfabet * Grecy mają czas * Średniowiecze – wzrost świadomości mechanika * Problemy z czasem * Zegarmistrza czas * Co ma zegar do wiatraka? * Czas to pieniądz
Rozdział 7. Maszyna
Renesans * Niech stanie się Maszyna! * Leonardo i włoska szkoła inżynierska * Rozpowszechnianie wiedzy technicznej * Maszyna – niewyczerpane źródło metafor
Rozdział 8. Świat-Maszyna a człowiek
Thomas Hobbes i Lewiatan * Kartezjusz Oświecony słownik * Namiętności i interesy * Rola astronomów
Rozdział 9. Mechaniczny świat – podsumowanie
CZĘŚĆ III. TECHNOSPOŁECZEŃSTWO
Rozdział 10. Konsekwencje liczby i miary
* Różne oblicza czasu * Czas, pieniądz, społeczeństwo – porządek liniowy, * kalkulacja i umasowienie * Psychologia pieniądza * Problemy z kalkulacją
Rozdział 11. Metafory przyszłości
W technologicznej matni * Komputer metaforą przyszłości? * Systemy i sieci * Wzrost racjonalności instrumentalnej * Zjednoczenie człowieka z technologią?
Bibliografia Indeks osób i postaci
Indeks rzeczowy |
